Lojistik terimler sözlüğünde yer alan bazı kelimeler ve anlamları aşağıdaki tabloda görülmektedir:
ADR (Agreement on Dangerous Goods by Road) | Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin karayolu ile taşınması kurallarını içeren, bu maddelerin taşınabilmesi için, araç ve sürücülerde gerekli belgelerin arandığı bir standart. |
Adresleme | Depo içerisinde stoklanan ürünleri belirli bir düzen içerisinde izlemek amacıyla, malzeme konacak lokasyonların gereksinime uygun bir düzen içerisinde kodlandırılması veya numaralandırılması işlemi. |
Ambalaj | Ürünleri dış etkilerden koruyan, tanıtım ve pazarlama işlemlerini kolaylaştıran, görsellik ve kullanım ergonomisi sağlayan, içindeki ürün hakkında bilgiler bulunduran; metal, plastik, cam vb. malzemelerden yapılmış kap (İçinde ürün bulunan koruyucudur. Ürünü çarpma, ısınma, zedelenme gibi fiziksel etkilerden korur.). |
Ambar Teslim – Tesellüm Fişi | Depolama, taşıma ve/veya katma değerli hizmetler sunmak üzere, sözkonusu hizmeti veren firma, tedârikçi veya müşterilerden malı teslim alırken veya teslim ederken imzalama ve kaşeleme sûretiyle sözkonusu eşyaların ilgili tarafın sorumluluğuna geçtiğini belgelemek üzere düzenlenen evrak. |
Anlaşmalı Depo | Bir sözleşmeye dayalı olarak, müşteri veya müşteriler adına depolama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği depo. |
Antrepo | Gümrük Müsteşarlığı’nca verilen izin doğrultusunda, bir gümrük idâresine bağlı olarak işletilen, sahibinin tüzel kişilik veya kurum olma zorunluğu bulunan, içine salt ulusallaşmamış ithal eşya ile ihracat amaçlı malların konulanabileceği depo. |
Balya | Malzemelerin, ip veya demir tel kullanılıp sıkıştırılarak oluşturulan yük birimi (ünitesi). |
Boyutsal Ağırlık | Yükün ağırlık ile hacminin karşılaştırılarak, gerektiğinde (boyutlarına ve istifleme kayıplarına göre) dikkate alınan hacimsel ağırlık. |
CMR Karayolu Taşıma Belgesi | CMR Anlaşmasına dayalı olarak, IRU (International Road Union) tarafından geliştirilen, karayolu taşımalarında kullanılan; birincisi göndericiye, ikincisi alıcıya ve üçüncüsü taşıyıcıya ait olmak üzere üç kopya düzenlenen standart belge. |
Çeki Listesi | Bir fatura kapsamındaki eşyanın, çeşitli cins ve çeşitte ve çeşitli ağırlıktaki kaplara konulması durumunda, yüklendikleri taşıtlar itibariyle her kapta ne miktarda eşyanın bulunduğunu göstermek amacıyla düzenlenen bir belge. |
Çevre Dostu Paketleme | Geri dönüşümlü konteyner veya kap, doğada çözülebilen ambalaj malzemeleri kullanımı vb. yollar ile ambalaj malzemelerinin doğaya vereceği zararın en aza indirilmesi. |
Çuval Arabası | Çuvala konulmuş malzemeleri taşımakta kullanılan el arabası. |
Dağıtım | Ürünlerin belirtilen zaman, miktar vb. koşullara uygun olarak, belirtilen yerlere sevk ve teslim edilebilmesi (gönderilmesi) için gerçekleştirilen işlemler bütünü (Bu kapsam altında, dağıtım merkezleri gibi tesisler de dikkate alınır). |
Dağıtım Ağı | Ürünlerin sevk noktalarından teslim noktalarına kadar geçen süreçte yer alan, depo, rota, satış noktası, vb. gibi öğelerin tanımlandığı sistem. |
Dağıtım Kanalı | İşletmenin ürettiği ve/veya sunduğu malların/hizmetlerin, işletmeden son kullanıcıya kadar olan akışında, bu akış üzerinde yer alan noktaların bütünü (Örneğin dağıtım merkezleri, bayiler, satıcılar vb.). İşletmenin distribütör, zincir market, perakendeci, çağrı merkezi veya e-ticaret aracılığıyla ürünlerinin dağıtıldığı sistem. |
Dağıtım Merkezi | Tedarikçi veya tedarikçilerden gelen ürünlerin; dağıtıma kadar geçen süre içinde depolama, katma değerli işlemler, elleçleme, ambalajlama ve sevkiyatının yapıldığı lojistik depolar. |
Dara | Taşıma kabının boş ağırlığı. Taşıma aracının boş ağırlığı. |
Dayanıksız Mal / Yük | Kısa raf ömürlü, soğutma veya ısıtma gibi özel koruyucu hizmetler gerektirebilen, aksi durumda hızlı bozulabilecek veya değerini yitirebilecek yük (Genellikle taze meyve ve sebze için kullanılır). |
Denge Ağırlıklı Çaka | Yükün ön tekerleğin önündeki çatala yerleştirildiği, arka tekerleğin üzerinde bulunan ağırlığın yükü dengelediği, çatalın salt dikey yönde hareket ettiği, öne veya arkaya gitmediği, diğer tüm hareketlerin aracın hareketi ile sağlandığı çaka. |
Depo | Belirli nokta/noktalardan gelen ürünlerin/yüklerin teslim alınıp, belirli bir süre korunup, belirli nokta/noktalara gönderilmek üzere hazırlandığı, açık veya kapalı olan, güvenlikli alan. |
Desi | Yük taşıma ücreti hesabında kullanılmak üzere; paket, sandık, koli vb. yüklerin üç boyutunun (en, boy, yükseklik) santimetre cinsinden birbiriyle çarpıldıktan sonra 3.000′e bölünmesi ile elde edilen değer (Karayolu taşımacılığında 3 dm3=1 kg olarak dikkate alınır. Yükün hacimsel büyüklüğü 3 dm3′ü 1 kg’dan küçük ise ağırlık 1 kg olarak alınır.). |
Dolgu Malzemesi | Taşımacılık sırasında ürünleri korumak üzere boşluk doldurmak için kullanılan paketleme malzemesi. |
Dökme Yük | Bir ambalaj içinde olmayan yük. |
Dönüş Taşıması | Gidiş ve dönüş taşıma ücretinin birlikte düşünülerek, bir araç ile götürülen yüklerin bırakılıp, aynı araç ve aynı/benzer güzergâh kullanılıp, farklı yüklerin getirilmesi.
Gidiş fiyatının daha altında bir fiyat ile yapılan geri yöndeki taşıma şekli. |
Elleçleme | Malzeme boşaltma, mal kabul, seçerek ayırma, teslim-tesellüm, paket açma, bölme, istifleme, yerleştirme, yerini değiştirme, yenileme-eksik tamamlama, toplama, ambalajma, yükleme vb. işlemler. |
Forklift | Açık ve kapalı alanlarda yükleme, boşaltma, taşıma, yerleştirme, istifleme vb. elleçleme işlemleri için kullanılan çatallı taşıma/kaldırma aracı, çatallı kaldıraç |
Hızlı Tüketim Malları (FMCG) | Görece düşük fiyatla ve yüksek devir hızıyla satılan, tüketiciler tarafından sıkça satın alınan ve stokta sürekli bulundurulan tüketim ürünleri. |
İstifleme Yüksekliği | Yükün üstüste konulabileceği veya yerleştirilebileceği en fazla yükseklik. |
Kara Taşımacılığı | Karada yapılan, dolayısıyla hem karayolu, hem de demiryolu taşımacılığını içeren taşımacılık. |
Kargo | Tek parçada 100 kg ağırlığı geçmeyen, genellikle ambalaj veya kap içerisinde olan küçük boyutlu koli, sandık, paket gibi parça eşya (AB’de bu değer 30-35 kg arasında uygunlanmaktadır). |
Kombine Taşımacılık | Taşımanın başlangıç ve bitiş aşamalarında karayolunun kullanıldığı ve aradaki uzun mesafeli taşımanın demir, nehir, kanal veya deniz yolu ile yapıldığı taşımacılık sistemi. |
Konteyner | Her türlü atmosferik koşullara dayanıklı olan, özellikle denizyolu taşımacılığı bağlantılı karma taşımacılıkta kullanılmakta olan, kolay elleçlenebilen ve üstüste istiflenebilen yüklerin içine yerleştirildiği standart metal yük kasaları. |
Konveyör | Malzemenin sürekli olarak taşınmasını sağlayan; yatay, dikey veya eğimli bir şekilde hareket edebilen taşıyıcı sistem. |
Lojistik | nakliye, depolama, paketleme ve elleçlemeden oluşan fiziksel akış ile gümrükleme, sigorta, gözetim, stok yönetimi ve sipâriş yönetiminden oluşan hizmet akışı (Lojistik, taşıma ve depolamanın birlikte kullanımıyla başlayan ve belirtilen faaliyetlerin bütünleşik bir şekilde yapılması ile son bulan bir fonksiyondur.).
Müşteri gereksinimleri doğrultusunda, kaynak noktasından tüketim noktasına kadar malzeme, hizmet ve bilgilerin akışı ve stoklanmasını, etkin ve verimli bir şekilde plânlama, uygulama ve kontrol süreci. |
Lojistik Yönetimi | Müşteri gereksinimlerini karşılamak üzere, üretim noktası ve tüketim noktaları arasındaki mal, hizmet ve ilgili bilgilerin ileri ve geri yöndeki akışları ile depolanmalarının etkin ve verimli bir şekilde plânlanması, uygulanması ve kontrolunu içerem tedârik zinciri süreci aşaması. |
Özel Antrepo | Bir firmanın salt kendine ait gümrüklü malları depoladığı antrepo tipi. |
Palet | Depolama ve taşımacılıkta kullanılan, çeşitli malzemelerden (tahta, metal, plastik vd.) üretilen, çaka tarafından elleçlenen ve ürünün, üzerine konulduğu platform |
Panelvan | Yük taşımak için üretilmiş, 3-5 metrelik kapalı kasaya sahip, minibüse benzer hafif ticari araç (Yarı kapalı açık kasa olan kamyonette açıkta mal taşınırken, bu modelde kapalı bir depo gibi içi boş bölümde yük taşınır. Amaç olumsuz hava koşullarından malı korumak uzun süre güvenli bir şekilde muhafaza etmektir. Ayrıca ek bir frigorifik sistemle soğuk ortam gerektiren mallar da böylece korunabilir.). |
Parça Yük | Buğday, kömür gibi dökme yük formunda olmayan, genel yük olarak da tanımlanabilen ve farklı paket tipinde olabilen parsiyel yükler. |
Parsiyel | Bir taşıma aracı veya kabının birden fazla göndericiye tahsis edilmesi. |
Römork | Bir çekici araç tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine uygun bir şekilde imal edilen, kendi tekerlekleri üzerinde park edilebilen, yük taşıma amaçlı karayolu taşıma aracı. |
Sevkiyat | Taleplerin (sipârişlerin) belirli ölçütlere göre (sevk günü, yeri, yükleme aracı, rotası, miktarı vb.) tasnif edilerek ilgili resmî evraklarla talep edilen yerlere ulaştırmak üzere depodan çıkarılması işlemi. |
Taşıma Sözleşmesi | Gönderici ve taşıyıcı arasında imzalanan; taşınan mal, taşıma koşulları ve taşıma ücreti konusundaki ayrıntıları içeren sözleşme. |
Tehlikeli Madde | Sağlığa, güvenliğe ve bulunduğu ortamdaki diğer malzemelere zarar verme riski olduğu için taşıma ve depolama sırasında özel önem verilmesi gereken malzeme. |
Tesellüm | Malzemeyi teslim eden yetkili personelden, malın, firma yetkilisi tarafından teslim alınma işlemi (Belgelendirilmiş teslim alma işlemi). |
TIR Karnesi | 1959 yılında Cenevre’de imzalanan TIR sözleşmesine (Transit International Routier) üye olan ülkeler arasında uluslararası taşımacılık yapan araçlar için kullanılan belge. |
Tonaj | Bir yük taşıma aracının ton cinsinden taşıma kapasitesi. |
Transpalet | Depoda sipariş toplama, araç yükleme ve boşaltma işlemlerinde kullanılan, alçak konumlarda çalışmaya elverişli malzeme elleçleme ekipmanı. |
Üstü Açık Konteyner | Standart konteynere sığmayan veya konteyner kapısından çaka vb. donanım ile yüklenemeyen blok mermer, düz cam, makina gibi yüklerin konduğu, üstü açık konteyner (Gereğinde üstü özel brandalar ile örtülür.). |